NATİQ SƏFƏROVA MƏKTUBLAR
Əzizim Natiq, bu məktubu sənə ötən ilin sentyabrında - havaların sərinləşməyə başladığı ərəfədə, qoyub getdiyin həmin o sınıq-salxaq Tərcümə Mərkəzindən yazıram.
Niyəsə, indi sənə məktub yazmaq mənə qəribə gəlir. Sənə heç vaxt məktub yazmamışam, ona görə, yoxsa indi səninlə məktub vasitəsi ilə ünsiyyətdə olmağın özü mənə qəribə gəlir?.. Axı həmişə yaxınımda olmusan?!.. Elə indi də bilirəm, hardasa buralardasan. Bunu bəzi səhərlər, əsasən də, sənin sevdiyin havalarda - havanın indiki kimi sərinləməyə başladığı, yağışın, çiskinin, isti bürkülərin qızdırıb tarıma çəkdiyi əsəblərini soyudan vaxtlarda lap dəqiq hiss edirəm. Əvvəl dəhlizin hansı tərəfindənsə partlayan asta gülüşün eşidilir, bir qədər sonra qəbul otağında güldürdüyün qızların səsi gəlir və mən səni görmədiyimdən bəri deyib danışacaqlarımı tələm-tələsik yadıma salmağa başlayıram.
Bizimlə olmadığın bütün bu ili qəribə bir sadəlövhlüklə, ya bəlkə itki sızıltıları hələ sovuşmayan canımı qorumaqdan ötrü sənin yenə həmişəki kimi - uzun fasilələrlə tənbəlliyindən, yaxud bu dünyadan iyrəndiyinə görə küçəyə çıxa bilmədiyindən gəlməyib, ara-sıra telefonla hal-əhval tutacağından arxayın idim. Yəni sən, həqiqətən, bir də heç vaxt gəlməyəcəksən?..
İndi hardasan?.. Bu məktubum çatacaqmı sənə?...
Eyvaz dünyasını dəyişəndə, yadındadı, ağrılarıma dözə bilmirdin, balaca əllərini dizlərinin arasında cütləyib uşaq kimi qarşımda otururdun, dinməz-söyləməz üzümə baxırdın, özün də gülümsəyirdin ki, birdən çəkdiyin ağrıların ciddiliyini anlayaram?.. Axı sən həmişə məni balaca hesab eləyirdin?!.. Bəlkə də sən haqlısan. Mən, niyəsə, heç cür böyümürəm. Ömrüm uzunu bir-birinin ardınca verdiyim itkilərdəndi, ya nədəndi ki, elə bil yaşa dolmuram, daim hayandansa üstümə axan bitib-tükənməz yetimliyin zədələrindən azad ola bilmirəm. Görən niyə, hə?..
Aydın öləndə də, mən ağladıqca üzümə pərt-pərt baxıb gülümsəyirdin. Elə gülümsəyirdin, elə bil onun ölməyindən xəcalət çəkirdin.
Bəs indi necə, gülümsəyirsən?.. Axı mən yenə ağlayıram.
Qəribədi ki, hüzr məclisindən sonra sənin üçün ilk dəfədi ağlayıram. Görünür, bir daha gəlməyəcəyini yalnız indi anlayıram, sənə məktub yaza-yaza. Özün belə öyrətmişdin məni. Gah tez-tez gəlirdin, gah da aylarla adamla heç danışmaq istəmirdin. Bilirəm, sənin üçün maraqlı deyil, amma hər halda yazıram: Mərkəzdə hər iş öz qaydasıyla gedir. «Xəzər»in ikinci sayının çapdan çıxmasını gözləyirik. Sənin əvəzolunmaz tərcümələrinin yerini heç kim doldura bilmir. Necə də bu vaxta qədər ağlıma gəlməyib ki, jurnalda klassik tərcümələri yada salan boş bir rubrika açaq. Yaxud səni andıracaq boş səhifə, tərcümələrin olmayan boşluğun altında isə imzan.
İndi Ramiz də, Zakir də jurnalın işinə çox köməklik edirlər. Görürlər axı, təkəm. Yaşar da, Nəriman da, İbrahim də həvəslə işləyirlər. Hələ təzə bir qızımız da gəlib - Ülkər. Sözün əsl mənasında, sənin davamçındır. Danışmaqla arası yoxdu, ədəbiyyatı sənin kimi - dərisi ilə hiss edir, sənin kimi də işgüzardı.
Ramizi görəndə, niyəsə, elə bil səni görürəm. Axı o da sənə çox bağlıdı. Biz, ümumiyyətlə, niyə bu qədər bir-birimizə bağlıyıq?..
Görürəm, Ramiz də məni görəndə pis olur, amma üzə vurmur. Eləcə Vaqif də, Zakir də, sevimli oğlun Şahbaz da. Sənin barəndə danışmağa burda heç kim ürək eləmir. Məni ağrıtmaqdan qorxurlar, ya özlərini sənin ağrından qoruyurlar?.. Səndən sonra hamı üçün qorxmağa başlamışam. Gah Ramiz üçün qorxuram, gah Vaqifdən nigaran qalıram.
Məndən nigaran qalma. Özün ki bilirsən, belə zədələrə öyrəncəliyəm. Bunu da birtəhər ötüşdürəcəyəm. İnsan nəyə öyrəşmir ki?!.. Başımı sufilərlə qatıram.
Sənə gör bir nə deyirəm. Deyirdim həmişə sənə ki, bu təhsil, kitablar və sairə mənə heç nə vermir?.. Mənə verilən, hisslərim və duyğularımla verilir?.. Mən bir onların köməyi ilə maariflənirəm?..
Bax ki Məhəmməd peyğəmbər bu barədə nə deyib:
«Ay Allah, Sənə tərəf, heç bir fayda götürmədiyim biliyim sarıdan qaçıram...» Dahiyanəydi, yox?.. Bir də Qəzalinin qısa tərcümeyi-halını oxuyanda yaman kövrəldim.
«Bağdadın baş mədrəsəsinin baş müəllimi, İslam hüququ müdərrisi (professoru) Məhəmməd əl-Qəzali qəfildən naməlum səbəbdən işini yarımçıq buraxaraq şəhəri tərk edir... Var-dövlətindən, əmlakından imtina edən sufi, zahidliyə, tərki-dünyalığa çəkilir. Bir neçə ildən sonra ailəsinin davamlı təkidi, zahidlik həyatının codluğuna davam gətirməyən bədəninin hökmüylə yenidən mədrəsəyə qayıdırsa da, tezliklə (dörd ildən sonra) yenidən şəhəri tərk edib bu dəfə əbədi olaraq, yoxluğa qərq olur. Bir müddətdən sonra böyük sufinin, dünyasını uzaq səhralıqda yerləşən kimsəsiz mağaraların birində - ac, tənhalıq həyatında dəyişdiyi məlum olur».
İslamın sütunu sayılan Əl Qəzalinin həyatı barədə bu qısa bioqrafik məlumat, niyəsə, mənə sənin kədərli xatirələr və əziyyətlər dolu iztirablı, çətin həyatını, Mərkəzdə işlədiyin dövrləri, burdan küsüb getməyini, bir qədər sonra bizim təkidimizlə geriyə qayıtmağını, sonra yenə, bu dəfə bizləri əbədi tərk etməyini xatırladır...
Axı sən incə idin?!. Havanın temperaturundan tutmuş, insanların üzlərinin ifadələrinədək, hər şey sənə öldürücü dərəcədə təsir eləyirdi. Gah qıcıqlandırır, gah kövrəldirdi... Bircə kəlmə söz, yaxud Günəşin naqolay şüası səni məhv edə, yaxud göylərə qaldıra bilirdi...
Bir müddət xəstə yatan Vaqif sağalıb işə çıxanda necə ağladığın yadındadı?..
Bilirəm, indi bizlərə deyiləsi nə qədər sözün var, nə qədər acılı-şirinli təəssüratın yığılıb. Kədərli və gülməli. Axı sən ən kədərli şeylərdə belə gülməli olan nə isə tapmağın ustası idin?!..
2005-ci il, sentyabr
Əzizim Natiq,
çoxdandı sənə məktub yaza bilmirəm. Ona görə yox ki, buna vaxtım yoxdu, ya səni unutmuşam. Sadəcə, yenə məni daim xilas eləmək istədiyin həmin o qayğılar bataqlığında vurnuxmağımdayam və bu havasız darısqallıqdan yazıb, sənin də ürəyini sıxmaq istəmirəm. Bilirsən ki, həmişə yadımda və yanımdasan. Bəzən sübhün erkən çağında, soyuq, küləkli havaların ara verdiyi sakit ayazlarda ara-sıra budaqlara, pəncərə məhəccərlərinə qonub orda gizli-gizli cippildəşən quşları dinlədikcə, hardansa lap yaxından, yaxınlaşmaqda olan təhlükədən ehtiyat edən səsini eşidirəm...
- Bunlar yenə əttökən civiltilərini işə saldılar. Olsun ki, yaza az qalıb...
İndi quşların "əttökən" civiltiləri daha məni əvvəlki qədər darıxdırmır. Olsun ona görə ki, yazın gəlişindən xəbər verən bu civiltilərin daha səni darıxdırmadığını bilirəm və indi daha nə yazın gəlişi, nə havaların isinməyi, nə də bu isinmələrin ardınca gələn «qorxunc yay» məni əvvəlki kimi qorxutmur. Oralarda yay olurmu?..
Burda biz səni tez-tez xatırlayırıq. «Natiq demişkən» deyib məzəli sözlərini, duzlu ibarələrini yada salıb xeyli gülürük, sonra da qəmli-qəmli susuruq. Burda, Mərkəzin bu təmirsiz binasında, yerin hər an görünür. Ələlxüsus da, hamımız bir yerə yığışanda.
Dünən Vaqif Cəbrayılzadə qəbul otağına girib:
- Afaq evdədi? - soruşanda da, qəbul otağında olanlar onun bu «səhvinə» gülüşəndə də, mən yenə səni, rəhmətlik Aydını xatırladım. Axı Mərkəzi bizim evimiz edən siz oldunuz?!. Sənin yoxluğunu məncə, ən çox, mən hiss eləyirəm. Ən çox da, məxsusi bir ləzzət aldığın «dəqiq» müşahidələrimi sənə danışmaq istədiyim, amma elə həmin an da səninlə danışmağın mümkünsüz olduğunu anladığım ən çıxılmaz, ən darısqal məqamlarda. Az qala hər an, hər saniyə görüb, tutub, anlayıb «kəşf etdiklərimi», duyub yaza bilmədiklərimi, yaxud sözə və yazıya gələ bilməyənlərin mahiyyətini olduğu qədəri və dəqiqliyi ilə, öz şirəsi və incəliyi ilə anlayan, basmaya hopduran tək, canına çəkən ikinci müsahibi indi hardan tapım?...
İndi mən həmin o «qırmağıma keçənləri» Ramizə, Vaqifə, Zakirə danışıram və danışdıqca, sənin hardasa, lap yaxında oturub xısın-xısın güldüyünü, «sən mənim canım, onu bir də danış», - deyib böyürdən pıqqıldadığını eşidirəm... şad xəbərdən işıqlanan tək, xoşbəxtlik və səadət saçan gözlərinin parıltısı da elə bil bir anlıq aramızdan sivişib ötür... gülüb-gülüb qəfildən susursan, demək istədiklərini deyə bilmədiyindən, ya bəlkə bizə dediklərini eşitmədiyimizdən tutulub pərt olursan... bizdən, yoxsa acı taleyindən, yoxsa aramızdan şəffaf pərdə kimi asılıb bizləri səninlə üz-üzə, göz-gözə durmağa qoymayan keçilməz Zaman Səddindən küsüb qeybə çəkilirsən...
Bir vaxtlar Aydının oturduğu yerdə oturub keçmiş günləri yada saldıqca, yadıma, həmin bu otaqda balaca əllərinlə rəhmətlik Aydının saçlarını «əyirib», başında «tac» düzəltməyin, Aydınınsa, sənə müqavimət göstərmədən məlul baxışlarla bizə baxa-baxa, günahsız uşaq təbəssümüylə gülümsəməyi, iki gündənbir Mərkəzin birinci mərtəbəsindəki otağında, balaca elektrik sobasında sosiskayla bibər qızartmağın, hamımızı başına yığıb türk müharibələrindən, Xaç yürüşləri zamanı baş verən qanlı qarşıdurmalardan, çox sevdiyin Stalindən, Rasputindən, əcaib ölümlərlə ölən əmilərindən, Naxçıvandan, çətin uşaqlıq illərindən danışa-danışa yedirtməyin, bu «nahar ziyafətindən» qəribə, anlaşılmaz bir həzz almağın, siqareti damağına qoyub gözlərin dumanlana-dumanlana xəyallara dalmağın düşür... Bütün bu danışdıqlarını çölün qarlı-qasırğalı vıyıltısından qurtulub, sənin balaca, isti komana qısıla-qısıla, hardasa yaxında çırtıltıyla yanan divar sobasının (əslində isə xırdaölçülü, adi elektrik sobasının) istisinə qızına-qızına, xüsusi məharətlə bişirdiyin bibərli sosiska qızartmasından yeyə-yeyə dinlədiyimizdən, ya nədənsə, indi hər şey mənə, nə vaxtsa, uşaqlıqda dinlədiyim qədim, mehriban nağılları xatırladır. Sənin o balaca «komanın» rahatlığı, o əfsanəvi «sobanın» çırtıltısı bu gün də Mərkəzin qızdırıcısız, köhnə binasını isitməyindədi. Çatışmayan bircə nağılçıdı - öz əsrarəngiz «nağıllarıyla» bizləri həyatın miskin xırdalıqlarından, qorxunc, eybəcər reallıqlarından xilas edən balaca, mehriban nağılçı.
Səni bir də ən çox əlimə qələm alıb yazmağa başlayanda xatırlayıram. Yazılarımı məsuliyyət və sayıqlıq saçan uşaq sifətiylə oxumağını, axıra çatdıqda, vərəqləri bir neçə an səliqəylə üst-üstə yığıb guya sahmana sala-sala, əslində isə, düşünmək üçün vaxt uda-uda susmağını, sonra eynəyini çıxarıb üzümə məmnunluqla, yaxud narazı turşumuşluqla zillənməyini, əsər xoşuna gələndə:
- Filiqrannı yazılıb, əhsən! - deməyini, gəlməyəndə (əsasən bu, «Duyğularla» baş verirdi), - Afka, bu, ciddi iş deyil. Başını bunlarla qatma. Böyük gəmiyə üzməyə dərin dəryalar gərək, - deməyini xatırlayıram.
Böyük ədəbiyyatın nə demək olduğunu, əsl ədəbiyyatı konyukturdan fərqləndirən cəhətin - əsərin insana təsir dərəcəsi ilə təyin edildiyini, yazıçının nəyi yazmalı, nəyi yazmamalı olduğunu və sair və ilaxır ədəbi mətbəx incəliklərini müəllim səbri və həvəsi ilə başa salmağın heç vaxt yadımdan çıxmayacaq. Axı mənim müəllimim sən olmusan. Heç bir kitabda və ali məktəbdə oxuyub, eşidib öyrənə bilmədiklərimi mənə sən izah eləmisən. İndi daha mən sənin nəzarətin və iradların olmadan da nəyi yazmalı, nəyi yazmamalı olduğumu bilirəm, amma bu yazılardan, daha əvvəlki qədər həzz almıram, hər cümləmin, hər sözün üstündə əvvəlki kimi əsmirəm. Son bir neçə ili əsərlərimə yaranan biganəliyim, olsun ki, sənin o «filiqran» reaksiyalarından məhrumluğumdu. İndi mənim səninlə tək bir ünsiyyət vasitəm qalıb - sənə məktub yazmaq.
Sənə yaxın günlərdə yazdığım bir neçə duyğumu göndərirəm. Bu duyğuların hansından təsirlənəcəyini, hansını oxuyanda uğunub özündən gedəcəyini, hansına çatanda: «Afka, vallah sən dahisən, mən ölüm, bunu necə tutmusan?..» - deyib yastı-yastı güləcəyini, hansından kövrəlib susacağını, içi iztirab və sevgi dolu gözlərin dola-dola üzümə zillənəcəyini bilirəm...
2006 - sentyabr.
Əzizim Natiq,
sənə yeni il ərəfəsi - soyuq küləkli sübh çağının ala-toranlığında, heç vaxt qızdırıcı ilə isitmədiyimdən, gün ərzində lap soyuyub sakitliyi və kimsəsizliyi ilə əfsanəvi qraf Drakulanın qorxunc sarayını andıran yataq otağımdan, bu otağın yeganə isti guşəsi olan çarpayımdan yazıram.
Bilmirəm, demişdim sənə, ya yox, mən niyəsə, yalnız çarpayıda - yarıoturaq vəziyyətdə balışa söykənən yerdə yazıram. Olsun ki, ona görə ki, yalnız bu çarpayıda özümü, evin və çölün bitib-tükənməz mənasızlıqlarından, dəryanın ortasında bitmiş tənha adada sudan qorunantək qoruya bilirəm. Ayaqlarımı, həqiqətən, yerdən üzən bu yumşaq ada, olsun ki, məni hələ də nələrdənsə xilas edir.
Əslinə qalanda, sənə tez-tez yazmaq istəyirəm, amma bu, həmişə alınmır. Sənə məktub yazmaq nisgili, tərslikdən, məni ya yol getdiyim yerdə, ya adamlar arasında, ya da işlərimin ən qızğın çağı, bir sözlə, əlimin qələmə çata bilmədiyi ən yöndəmsiz məqamlarda yaxalayır. Yadındadı, «Xəzər»də çap etdiyimiz Fitsceraldın, Vulfun, Heminqueyin məktublarını oxuduqda:
- Birimiz də uzaqda yaşamadıq ki, kefimizə düşəndə, bir-birimizlə məktublaşaq... - demişdin?..
İndi sən uzaqlardasan... mən də sənə məktub yazıram.
Hər axşam işdən evə doğru, adamlar və maşınlar dolu basırıq küçələrlə addımladıqca, bu qorxunc adam qasırğasında boğulub ölməməkdən ötrü, şəhərin uzaq, dağüstü qaranlıqlarında, daim soyuq küləklərin oynadığı, növbənöv yağıntıların yuyub-islatdığı qəbrin barədə düşünürəm və anlayıram ki, sənə yazdığım məktubları mən həm də həmin o qaranlıq, kimsəsiz sakitliyə, maşın və adam səslərinin eşidilmədiyi, heç kimin heç hara tələsmədiyi, sakitliyin də, küləyin də daim asta-asta, tələsmədən nə isə dediyi o çılpaq məzarlığa, yaxud harasa daha uzaqlara - alçaq, taxta çəpərli həyətləri, qırmızı, kirəmit damlı komaları, tək-tük ayaq izlərinin saldığı ensiz cığırlarla harasa Şimala uzanan uzaq, qarlı rus kəndinə yola salıram...
- Əslində mən rusam, özü də «beloqvardeyetsəm», - deyirdin, amma axı Naxçıvanda doğulmuşdun?!.. Bəs mən səni hardan tanıyırdım?.. Lap uşaqlıq illərindən... nə vaxtsa, necəsə birgə keçirdiyimiz iztirablar və doğmalıqlar dolu o uzaq illərdən?.. Andersenin yazı masasının üstündəki qədim, büllur külqabının kənarında oturub bu dünyanın ədalətsizliyinə və qəddarlığına ağlayan balaca Nağılçı olduğunu hardan bilirdim?..
Bu dünya sirlərlə doludu və nə yaxşı ki, bu sirlər bir ucdan «açıldıqca», onların müəmmalar və məxfiliklər dolu tükənməz qatlarının sonu olmadığını anlayırsan, dünyanın tək bir elə bu, doğulandan bura görüb-tanıdığın sehrsiz, məzmunsuz varolmalar məskəni, ən uzağı, Kainatın bir tərəfindən asılmış vəziyyətdə, hey hansısa boşluqlara sarı üzən çıxılmaz hava adası olmadığını anlayırsan.
O gün Tehran gəlmişdi. Sənin bir vaxtlar özünəməxsus, koloritli təsvirlərinlə danışdığın Şəms Təbrizi ilə Cəlaləddin Ruminin bir vaxtlar yolayrıcında baş tutan əlamətdar tarixi görüşündən - «İki dənizin görüşü»ndən bəhs edən həmin o kitabı mənə gətirmişdi. Danışdığın o tarixi hadisədə Şəmsi bihuş edib yerə yıxan qısa dialoqu unutmuşdum. Kitabı oxuyanda isə orda məni bir məqam da - Radiy Fişin bu görüşdən aldığı təəssürat barədə qısa şərhi tutdu:
«O dövrün insanları aşiq olduqda xəstələnər, sevgidən ölərdilər... Dərin fikirdən, yaxud dəqiq təsvirlərdən riqqətə gəlib ağlayar, heyrət dolu nalələr çəkərdilər... »
Bu bəndi oxuduqca, gözümün qarşısına sənin söz və duyğu həssaslığın, bənzərsiz reaksiyaların, danışıb-dinlədikcə, doluxsunub nisgillə susmağın, körpə uşaq sadəlövhlüyü ilə sevinməyin, ya da əsəbiləşib balaca qladiatora dönməyin gəlirdi. Axı sən, əslində, Sözdə, Yazıda yaşayırdın?!.. Səni usta deyilmiş sözdən, ya yazıdan savayı, başqa nə ilə təəccübləndirmək, sevindirib kədərləndirmək olurdu ki?..
O gün çox sevdiyim mərhum bir yazıçının yığcam yubiley mərasiminə getmişdim.
Deyəcəksən: «Səndən nə əcəb?!.»
Söz və sənət adamlarının yığışdığı bu yarıqaranlıq, xudmani zalda bütün axşamı niyəsə, elə səni düşünürdüm. Axı sən heç vaxt belə tədbirlərə getmirdin?!.
Mən də elə o barədə - ömrün boyu əqidə və məslək baxımından, əslində, guya sənə doğma olan bu adamlardan bu qədər uzaq qaçmağının səbəbi barədə düşünürdüm. Bilmirəm, zalın zəif işığından idi, ya o gecənin sıxıntı və təəssüf dolu atmosferindən idi, nə idisə, o axşam elə bil içi yosun və xırda balıqlar dolu bulanıq akvariumun içində idim... (İndi dəqiq bilirəm ki, gülürsən.) Qəribədi ki, o gecədə iştirak edənlərin çoxu, sonradan belə məlum oldu ki, niyəsə, bir-birini görə bilməmişdi. Nə mən, nə də Ramiz, sən demə, o gecə hardasa lap yaxınlığımızda əyləşən Vaqifi, Vaqif isə bizləri görməmişdi. Eləcə də o birilər... Sözün əsl mənasında, mistik bir atmosfer idi. Danışmaq üçün səhnəyə çıxanların ayaq səsləri eşidilmirdi... dəqiqədəbir, kimsə, hardasa, akvariumun dibinə yatan sürüşkən yosun bataqlığında sürüşən kimi, büdrəyib sürüşürdü...
O axşam həmin o səssiz, ehmal tədbirdə mənə elə gəldi ki, ədəbiyyat adamları bu başıqarışıq, işgüzar şəhərdə içi yosunlar və xırda balıqlar dolu bulanıq akvariumun içinə salınmış vəziyyətdədilər. Bilmirəm, zamanın buyruğu belədi, yoxsa daim sakit, qayğısız həyata alışmış bu tədbirli qələm əhli müstəqillik adı altında qopan bütün bu vurdu-vızandan, bu dəli entuziazmdan özünü yalnız bu şəkildə qoruyub saxlaya bilir?..
Ümumiyyətlə, son vaxtlar ölkə həyatında gedən işgüzar irəliləyişlərin hansı iblisanə məkrləsə Ədəbiyyatın, mədəniyyətin məhvinə yönəldiyi duyulur. Ölkənin yaşayış rifahı yüksəldikcə, dükan və restoranların, əcnəbi qurumların və maşınların sayı artıb çoxaldıqca, su və kanalizasiya sistemləri abadlaşdırıldıqca, Ədəbiyyat öz incə əhli ilə harasa kənara - girişi, çıxışı olmayan, gözdən-könüldən uzaq, qapalı bir əraziyə sıxışdırılır.
Üzdə görünən hadisələrin alt qatında gedən bu proses, həm də məndə qəribə bir qorxu hissi yaradır. Mən düşünürəm ki, belə gedərsə, hər şeydə birincilik qazanıb varlana-varlana, ədəbiyyatımızı, mədəniyyətimizi, iki sevgili bir-birini səs-küylü stadionda itirən tək, itirəcəyik. Onda biz nəyə oxşayacağıq?.. Axı Mirzə Cəlildən, Haqverdiyevdən üzübəri yazıldığı, deyildiyi kimi, canımızı isitməkdə davamlı olan mal-pul yanğımızı, acgöz tamahkarlığımızı ədəbiyyatsız, teatrsız daha nə ilə ovundura biləcəyik?..
Yeni ilini təbrik eləmirəm. Bilirəm ki, orda - Zamanın hardansa tərpənməz şəkildə asılıb qaldığı o yerdə Yeni il gəlmir. Təbrikin əvəzinə, sənə «İmperiya»mdan bir neçə duyğu göndərirəm. Ramiz demişkən, mən də öz İmperiyamı qururam...
2007